JEVREJSKA OPŠTINA NOVI SAD 
Jevrejska osnovna škola u Novom Sadu
Jevrejska osnovna škola u Novom Sadu
Jevrejska osnovna škola u Novom Sadu
U Klubu Jevrejske opštine je u ponedeljak, 1. aprila, Olga Andraši održala predavanje o Jevrejskoj osnovnoj školi u Novom Sadu. Podaci izneti na osnovu arhivske građe, pružaju uvid u prilike u kojima su Jevreji živeli u XIX veku, ali daju i sliku o položaju učitelja toga doba koji su vaspitavali mlade naraštaje, a za uzvrat često dobijali nedovoljno poštovanja kad je u pitanju materijalna nagrada za uloženi trud.
Jevrejska osnovna škola u Novom Sadu je smatrana za jednu od najboljih osnovnih škola u Vojvodini. Mnogi hrišćanski roditelji iz različitih mesta upisivali su svoju decu baš u ovu školu zbog odličnog nastavničkog kadra, ozbiljne discipline i izvrsnih, dobro osmišljenih, dodatnih školskih programa.
Nažalost većina jevrejskih đaka, njihovih predaka i potomaka izgubila je živote tokom Holokausta.
Nažalost većina jevrejskih đaka, njihovih predaka i potomaka izgubila je živote tokom Holokausta.
Prvi, nama zasada poznati učitelji, bili su Lebl Rozencvajg, kasnije rabin novosadski, i Džošua Lednicki oko 1795. godine. Posle njih 1800. godine Aron Mitler, prvi aprobirani učitelj, sa svedočanstvom o položenim ispitima za poduku dece u Jevrejskim osnovnim školama, pa 1803. Abraham Kenigšteter, zatim kasnije njegov sin David Kenigšteter, Elijas Has, i mnogi školovani i obrazovani učitelji i nastavnici koji su đake učili u početku samo osnovama pisanja i čitanja, osnovama računanja i osnovama vere i običaja. Vremenom predmeti su postajali brojniji i zahtevniji.
Nažalost za sav trud i nastojanja učitelja da Jevrejsku decu opismene, što i jeste u tradiciji našeg naroda, Jevrejske opština je ostajala neprijateljski raspoložena, često odbijajući da obezbedi uslove za rad škole, da zaposli učitelje i uredno im daje platu. Pravdala se nedostatkom novca i sukobi, koji su se gotovo uvek, završavali tužbama gradskoj vlasti i njihovim arbitriranjem, protezali su se kroz ceo XIX vek. Abraham Adler i Izrael Fantus su bili prisiljeni 1889. godine da od „gradskog senata traže
Nažalost za sav trud i nastojanja učitelja da Jevrejsku decu opismene, što i jeste u tradiciji našeg naroda, Jevrejske opština je ostajala neprijateljski raspoložena, često odbijajući da obezbedi uslove za rad škole, da zaposli učitelje i uredno im daje platu. Pravdala se nedostatkom novca i sukobi, koji su se gotovo uvek, završavali tužbama gradskoj vlasti i njihovim arbitriranjem, protezali su se kroz ceo XIX vek. Abraham Adler i Izrael Fantus su bili prisiljeni 1889. godine da od „gradskog senata traže
milostinju jer žive u bednim uslovima“.
Imena ovih prezrenih, skrajnutih ljudi, nalaze se u dnevnicima Jevrejske osnovne škole na kraju svake školske godine ispod imena generacija đaka koji su stekli vanserijsko obrazovanje.